Cabalo de ouros
Víctor F. Freixanes
Galaxia, Vigo, 2010, 368 páxs.
Epifanía, de prescidirmos das acepcións con maior frecuencia de uso e que aparecen vinculadas co significado relixioso, significa aparición ou manifestación. Este último sentido é o que, ao meu xuízo, lle acaería a este Cabalo de ouros de Víctor F. Freixanes: unha epifanía que espero non transitoria pois cando menos neste caso non é difícil conxecturar que está destinada a perdurar, o que talvez sexa o mellor que se poida dicir dunha peza literaria.
Dezasete anos de silencio son, quen o dubida, moitos anos para os lectores de Freixanes que, sospeito, se han asomar a este libro co interese engadido de saber se a escrita do pontevedrés se enroca en posicións xa coñecidas, se volve transitar por vellos motivos ou se, polo contrario, determina dar un paso adiante e ofrecer algo novo… E algo de todo isto hai en Cabalo de ouros, talvez máis do último, pois é indubidable que nel se rastrexan elementos característicos do autor, espellados tanto no diálogo que mantén con espazos e algúns entes de ficción ou nas apelacións constantes que se fai aos lectores, como na perseveranza de manter esa liña narrativa alicerzada nun xogo de realidade e ficción que bebe da memoria, individual ou colectiva, máis ben individual e colectiva, para ofrecer unha construción sólida, intensa, aceda por veces, cun pouso un tanto desesperanzado tamén, pero viva e chea de forza.
Cabalo de ouros é unha extraordinaria proposta pois non é doado que o artificio mediante o cal a voz narradora se confunde á mantenta coa instancia autorial funcione; porque tampouco é cousa de ignorar o encaixe que se logra entre unha forma narrativa novelesca que arremeda aos cantares de cego tradicionais, fonte inicial da historia que logo se desenvolve, na que palabra e música se confunden plasticamente; porque non resultan menos asombrosos os fundidos que fan avanzar varias liñas narrativas ao mesmo tempo, nin a atinada dosificación de ritmos narrativos. O lector, fagan a proba, fica enlevado nese rodopío de historias contadas cunha forza e unha prosa arrebatadora e vigorosa, vívida, fluída, amantiña por veces e sempre transparente, tal unha enxurrada que nos arrastra e nos acompaña de acó para aló desde Vilanova de Alba á pousada do Pasamundos, do Vigo da posguerra ata a Venezuela dos anos oitenta, onde se recompón a historia e onde se cruzan os destinos, como non, remexendo outra volta nos faiados na memoria dun personaxe clave.
Desde xeito o lector convértese asemade en espectador, por veces activo, que se devorca nunha historia terrible de dolorosas consecuencias e que nace dunha asombrosa partida de cartas onde a clave repousa na “ollada intensa, arnal” dos ambiciosos xogadores e onde o que se xoga sobarda as rendas, as herdades, os predios, o diñeiro ou os aforros particulares…, toda esa enorme fortuna, en boa parte derivada das explotacións do volframio na posguerra, trastoca a percepción das cousas a través deses personaxes malpocados, violentos, nobres, canallas…, mais todos imborrables como son o cura de Boullón, o Santiso, o licenciado Lobeiras e a Rosaura engudellados nunha historia de amor singular, Don Floro, os fuxidos, o entrañable vello Matías de Amaral, as mulleres da casa de Dª Hermiditas, os Berdullas, o Agonías, a monxa Rosiña, Pico Serrano, Amalia, Martín García e outros moitos que aquí non caben, conformando un friso memorable. Con todos eles, coas palabras que din e coas que non se din desvélansenos moitas das claves da cobiza, das claudicacións, dos medos, dos derrotados, dos ángulos máis escuros da condición humana…, asuntos que, en boa parte, prenden o fío desta novela, como prenden tamén na delgada fronteira entre a morte e a vida, ma furia, na vinganza, na loucura, no terror que produciu a guerra (“cando o mundo pegou un pinchacarneiro”), nos naufraxios… porque o relato, dise na novela, é a “memoria do que somos” que circula sempre “como o discurso da vida, cheo de reviravoltas”. O vello Quintín, o dos cantares de cego, ficaría ben contento con esta novela. Este lector tamén.
Texto publicado no suplemento “Culturas” de La Voz de Galicia, o 4 de novembro de 2010.
Caderno da crítica 
1 Comment
Os comentarios están pechados.