Xesús Constela
15.724
Xerais, Vigo, 248 páxinas, 17,50 €
Agardaba con interese esta nova proposta narrativa de Xesús Constela (Ferrol, 1963) pois tras catro anos do seu Shakespeare destilado botábase en falta o seu concurso entre os narradores de noso con máis cousas que dicir. A espera, ao meu ver, pagou a pena pois Constela constrúe un discurso narrativo celmoso e, ao tempo, poliédrico.
Quen a esta novela se achegue advertirá como o autor ideou e concibiu unha minuciosa estratexia que parte, por outro lado, do enigma que supoñen os díxitos empregados para titular esta proposta narrativa. O lector discorre por ela con naturalidade e, sobre todo, cédelle axiña a necesaria complicidade que resulta operativa para situarse nun universo espacial emprazado nun tempo futuro que, con todo, se presenta ben transparente e case tanxible, exposto nunha inequívoca clave alegórica na que o territorio é o dunha patria que se asenta “no lombo dunha ave durmida”, rodeada dun lugar estraño e afastado, que nunca se pode cruzar, separada do resto do mundo baixo un omnipresente símbolo que é o armadillo e presidida polo chamado Gran Mariscal, desde quen emanan unhas leis de inspiración marcial contidas no chamado “Libro dos Protocolos”, a través do cal van coñecéndose os alicerces da sociedade. Este é o contexto no que se desenvolven as vivencias dunha familia, marcada certamente por un fado negativo, onde o máis relevante talvez non repouse nas as idas e voltas que se nuclean arredor dun suposto crime, senón na chamada de atención arredor das verdadeiras intencións que rexen os resortes do mecanismo xudicial vixente naquel espazo e, en xeral, do conxunto de normas e regras impostas desde a instancia dun poder intocable e tantas veces arbitrario, onde non é menor a influencia dos medios de comunicación, simbolizada nos escritos de Leo K., quen coas súas crónicas xornalísticas publicadas na “Gaceta do Val” é quen de redirixir e manipular ao seu antollo boa parte da opinión pública dunha sociedade, xa de seu, manipulada e teledirixida.
É esta, ao tempo, unha novela na que se fala dos ámbitos do sentimento que agroman entre irmáns e irmás, dos vincallos invisibles que en tantas ocasións ninguén nin nada pode romper, quer entre os irmáns xemelgos chamados Nube e Gordo, quer entre o último e o protagonista Samuel R., en quen se observa, sen dubidalo, un personaxe cheo de matices, de contradiccións e de enorme forza solidaria. Engádanse a todo isto asuntos, se se quere secundarios mais que talvez non o sexan, como son a fronteira indeterminada entre cordura e tolemia ou as reflexións sobre o concepto de submisión e a aplicación da pena de morte.
Todo o dito constrúe unha novela que exhibe un interesante xogo de voces narradoras que flutúan desde o distanciamento, un tanto aséptico do comezo, ata adoptar, inevitablemente, unha perspectiva na que se toma parte activa nos feitos relatados. Gustoume, en fin, esta novela: unha diáfana alegación en contra da sociedade oligárquica e controladora da vida dos cidadáns e cidadás. Velaí, ao meu xuízo, un dos seus méritos, e non quixera concluír sen salientar a atractiva foto de cuberta que chega da man de Anxo Cabada (autor tamén da foto do autor que arriba reproduzo). Lean e xulguen.
Esta recensión, minimamente retocada, publicouse baixo o título de “Alegación contra as oligarquías”, nas páxinas do suplemento “Culturas” de La Voz de Galicia, o 19 de maio de 2012.
Caderno da crítica 