Jorge Emilio Bóveda
O monstro de Ille
Galaxia, Vigo, 148 páxinas, 12,50 €, 2017
Neste intento de poñerme ao día na lectura dun número importante de libros que permanecen á espera caeu nas miñas mans O monstro de Ille do escritor ourensán Jorge Emilio Bóveda.
Ao meu ver, na traxectoria de Bóveda, este é polo de agora un dos seus libros máis ambiciosos. A viaxe de tres irmás andaluzas en dirección á Coruña e a súa recalada nunha aldea galega da Auria Vella cambiará as súas vidas e, ao tempo, a de todas as persoas do lugar. Con todo, malia que a presenza do inexplicable ou se se quer do sobrenatural no pazo da Ribada, lugar onde dalgún xeito estas mulleres son condenadas a vivir, estea omnipresente, tanto a través dunha especie de crónica ou diario que escribe unha das irmás e que actúa como íncipit de cada capítulo ou no propio desenvolvemento narrativo, o certo é que Bóveda realiza un esforzo, moi frutífero, para que conflúan con naturalidade elementos de novela histórica -incluso case podería afirmar que dese xénero tan querido por Otero Pedrayo como é a narrativa de atmosfera pacega-, de misterio, de aventuras e, ademais, acaróase a ese modelo textual que vai máis alá do que en aparencia relata ao convidar a quen se achegue a esta proposta a que tire as súas propias consecuencias arredor de quen é, verdadeiramente, ese monstro de Ille. E explícome.
Bóveda reconstrúe con acerto e transparencia a atmosfera dunha aldea galega do interior do século XIX onde seguen a rexer as leis que condenan aos seus habitantes a aceptar, con submisión, o poder da Igrexa, representado este polo párroco que lles caese en sorte. Neste caso, un sacerdote de orixe francesa, Leveque, representa todo menos o espírito da Ilustración e vai ir converténdose, verdadeiramente, nun monstro. Pero hai máis monstros: está o que se abeira ás paredes do pazo da Ribada -esa construción na que simbolicamente posúe unha biblioteca exenta de libros- sen que exactamente se desvele quen é; está o monstro que domina a estulticia e a ignorancia dun pobo que vive lonxe das posibilidades que a educación que lle pode outorgar; está o monstro que simboliza o poder omnímodo dunha institución secular á que só lle interesa perpetuar as prebendas herdadas; está o monstro da ausencia dun comportamento ético e xusto en tantas persoas, incluídos os personaxes dun tribunal eclesiástico que aínda pululan naqueles tempos e, alén diso, faltaría a verdade se non apunto á solvencia coa que se deseñan os diversos personaxes movidos polos seus propios intereses nesta novela: forzas motrices dunha proposta narrativa que, como dixen, nos enfronta á valoración dese conflito entre as forzas do dogma e dos fanatismos se se quer e o que debera ser a educación e a formación para a liberdade do ser humano.
Teño para min que Bóveda construíu aquí unha novela suxestiva con pulso propio que non dubido, outra vez, en recomendar.
Caderno da crítica 