Roberto Abuín
Orfeo canta
Axóuxere, Rianxo, 264 páxinas, 18 €, 2018
Velaquí, da man de Roberto Abuín, unha proposta literaria sui generis, dificilmente categorizable, onde conflúen fragmentos de inspiración puramente ficcional, tanto en poesía como en prosa, con outros de corte filosófico e que, dalgún xeito, se nuclea desde as instancias da experiencia e do pensamento para ofrecer un percorrido que toca a dimensión espiritual e persoal do protagonista e reflectir a súa peculiar e intransferible visión do mundo.
Orfeo canta acaróase á sombra dun motivo ou personaxe, de longa traxectoria e fortuna literaria-filosófica, como é Orfeo que, como relata a tradición, cando tocaba a súa lira, ou cantaba, os seres humanos xuntábanse para oílo e dalgún xeito procurar acougo para as súas almas. No ronsel lendario é deste xeito como namora a Eurídice e dorme a Cerbero cando baixa ao inframundo para salvala. Algo disto hai tamén nesta proposta aínda que especificamente xogue coa pretensión de que o personaxe que resucita ou salva non é Eurídice senón el mesmo, alén de confirmarse que o protagonista experimenta, igualmente, unha baixada ao inframundo.
O libro, por outra parte, abraza o concepto da “alteridade” e, como se dixo, nel agroma a hibridación desde a súa concepción pois non resulta exactamente nin filosofía, nin ensaio, nin poesía nin narrativa, máis ben un espazo singular que pretende achegarse ás modificacións que afectan á propia vida e á sensibilidade coa que se percibe a propia vida. Nun exordio que subscribe o autor relátase a historia do libro: un proxecto traballado ao longo de moitos anos, con diferentes fases e que se retoma a partir da inxesta dunha substancia –ao parecer psicotrópica- que consome en México e que lle ofrece a definitiva “revelación”: unha sorte de epifanía ou transmutación que virá sendo o seu “despregue persoal”, reflectido neste libro, levándoo a un espazo que define como “máxico lugar” onde as combinacións do existente “son nada, ou talvez todo”.
Tras a sección “logos”, que posibilita asistir a un diálogo entre a figura de Morfeo e o propio protagonista, con numerosas referencias filosóficas a Nietszche, o taoísmo ou Heidegger, entre outras voces, inícianse os epígrafes que estruturan as entregas e que se denominan “lindes”. No primeiro destes rastréxase hai unha ollada ás orixes a través do que lle dicía a súa bisavoa: “aprende a linguaxe ancestral dos ofidios” (sic), e neste apartado súmanse referencias a Elliot (para habitar as tebras), reflexións sobre o deus (chamado punctum, destrutor do estable) e arredor da verdade e a política que “viven unidos nunha éxtase poligámica”. Ao tempo, é posible advertir reflexións arredor do Minotauro, Ariadsa, verbo de como os sistemas filosóficos calibran e consideran o concepto do “sacrificio” ou apuntamentos que nos achegan a Epiménides e ao seu carácter antisocial, mesmo á propia Eurídice, cantada nun poema.
No segundo “linde” éntrase no interior da escuridade, rodeado da morte que é unha “princesa dos mundos entrelazados”. De novo, velaquí unha sucesión de revelacións, de fragmentos de corte onírico e epifanías, por veces expostas nun rexistro lírico, noutras en fragmentos ficcionais e aínda puramente ensaísticos outros treitos, sen esquecer o interese do protagonista polo xamanismo, en xeral, describindo a súa época como anacoreta: e é xustamente aquí cando se produce o descenso ao inframundo. Neste apartado, na sección “Kore: ciclo e metamorfose” reflexiona sobre o que chama unha ménade, onde se atopa a linguaxe interior, no sentido de que entrar no seu espazo sería “comparecer ante unha metamorfose en curso” e “virar unha especificidade non persoal”. Súmanse aquí sub-seccións como son “mitonoema I. Uróboros”, onde pensa sobre os diversos modos en que o ser humano se achega, co paso do tempo, ao coñecemento da realidade..
O terceiro “linde” ábrese coa sección “No limbo” no que, tras inxerir unha beberaxe que lle provoca que non fale nin entenda o que se lle di, o narrador vólvese así “virtualmente afásico” para volver percorrer os límites do concepto da alteridade. Incórporase tamén a sección “mitonomea II. Akar”, no que se detén no“eu” cando comezou a ser “posuído pola palabra” e mais a titulada “Moira”, que chega co tempo cero á súa vida e que resulta ser unha sorte de muller enigmática talvez.
O cuarto “linde”, por fin, revela como ascende cara a unha luz “que chegou a converterse en figura, oco e abismo”. Ao tempo incorpórase unha sorte de conversa con Paul Bowles e apunta a conversión do protagonista ao Islam, trasladando a acción ao norte de África e relatando un encontro sexual con Mawiya e Canek, para rematar deseñando unha especie de rito iniciático que leva a cabo Anz. Para rematar, o “epílogo” volve á técnica do diálogo entre Orfeo e o protagonista para “reiniciar” unha nova vida.
Un libro, sen dúbida, orixinal, para achegarse devagar a el, para ler e reler e que se insire nunha tradición pouco transitada, que beirea a ruptura e o sorprendente, como a que exhibiro no seu día tanto a escritora portuguesa Maria Gabriela Llansol comou Giorgio Manganelli, entre outros. Sexa benvido.
Caderno da crítica 