Saltar ao contido
Caderno da crítica

Caderno da crítica

Literatura galega. Blog de Ramón Nicolás

Prólogo de A cor áspera do veludo, de Xulio Pardo de Neyra

Ramón Nicolás9 Setembro 2021Literatura galega, Poesía, prólogo

Navegación de artigos

Anterior
Seguinte

Hai algúns meses saíu publicado A cor áspera do veludo (Toxosoutos) con ilustracións a cargo de Viki Rivadulla. O autor, Xulio Pardo de Neyra, solicitoume unhas palabras limiares que, loxicamente, reflicten a miña lectura desta que é unha das súas primeiras incursións no ámbito poético, desde hai pouco acompañada doutro volume como é O abecedario no país das alvarizas (Medulia). Deixo aquí a miña introdución para as persoas interesadas:

Solicítame Xulio Pardo de Neyra unhas breves palabras, que resultaron desordenadas e intuitivas, para este que é o seu primeiro libro poético e non podo negarme a acompañalo nesta viaxe -recorrendo ás veces a argumentos que intercambiamos nun diálogo virtual que, ao fío deste libro, puiden manter co autor- en virtude do aprecio que lle tributo á súa persoa, coa que comparto unha cronoloxía xeracional moi próxima malia termos coincidido, presencialmente, en moi escasas ocasións. Inflúe en que non podía negarme a redactar estas liñas a admiración indisimulada que a súa oceánica biografía intelectual me suscita, e explícome. Xulio Pardo de Neyra, e non coñezo caso semellante, posúe un dilatado e brillante percorrido intelectual como testemuña que na actualidade sexa Doutor en Filoloxía Galega, en Historia Contemporánea e Doutor Europeo en Didáctica da Lingua e Literatura. Ademais, a estes méritos académicos, xa de seu singulares e infrecuentes, e que me parecen nados ao abeiro dunha capacidade de traballo excepcional, Xulio Pardo de Neyra súmalle, alén de incontables achegas en forma de artigo, un brillante, poliédrico e rigoroso perfil investigador como amosan os seus máis de corenta libros publicados que teñen como obxecto de interese a literatura infantil galega -evoco aquí, por poñer un exemplo, os traballos e ilusión compartida para a edición de Margarida a da sorrisa d’aurora, de Evaristo Correa Calderón: o primeiro conto infantil galego de autor que finalmente aparecerían publicados en Dos Acordes no ano 2013-, a literatura medieval, a didáctica da lingua e a literatura, o vangardismo, o republicanismo literario, o erotismo e a pornografía, a figura de Carvalho Calero ou a retratística e a fotografía galegas do séculos XIX-XX como amosa o seu recente Os rostros do frío (Fervenza, 2020), entre outras temáticas do seu interese.

            Dito isto, hai algún tempo o autor sorprendeunos aínda con dúas pezas narrativas como foron O  nome do arrecendo (Corsarias, 2013) e mais Intensa e quente é a túa humidade azul (Positivas, 2014). Tal capacidade de traballo antes aludida aínda deixa unha fírgoa para que o autor lucense nos agasalle coa súa primeira obra poética, esta que agora tes nas túas mans.

            A cor áspera do veludo quen sabe se nuns anos constituirá unha desas edicións que os bibliómanos perseguirán con teimosía. Non o sei, pero polo de agora contentémonos e felicitémonos pola oportunidade senlleira que supón achegarnos a este breve pero intenso libro que, non o dubido, dialoga como é natural coas obsesións particulares, agora compartidas, de Xulio Pardo de Neyra, isto é, poemas que establecen unha dinámica dialéctica que aviva a memoria do pasado, as súas experiencias, as súas lecturas e a maneira singular que ten de ver o mundo.

            Malia a súa brevidade é este un libro de poemas para gorentalo con vagar  porque é unha proposta afortunadamente esixente, merecedora de reiteradas lecturas, como xa se explicita desde o seu propio título onde o veludo, como metáfora, se converte en homenaxe ao aludir a ese tecido exquisito que evoca o interese do autor polo universo dos ultraístas pois desa tea eran os tapices dos diváns do Café Colonial madrileño onde Rafael Cansinos Assens deu a luz ao ultraísmo e onde Correa Calderón, arriba citado, articulou a presenza do primeiro vangardismo galego. Mais, ao tempo, non se pode desatender o significado que apunta á cor vermella asociada a unha percepción visual e táctil aglutinada con solvencia e efectividade porque se abeira así a unha poética dos sentidos que afonda, dalgún xeito, na memoria e no futuro: na memoria porque esta ten que materializarse, debe materializarse, no cotián;  no que está por vir porque isto sempre estará asentado no pasado, a carón dun novo diálogo coa interpretación, co traballo, coa obsesión “dunha simboloxía heráldica periclitada mais útil á hora de reformularme como voz poética”.

            Aprópiase deste libro, malia que Xulio Pardo sinale que non resultou especialmente meditada, unha estrutura na que se advirte con facilidade o xogo co universo do impar, onde os números tamén posúen o seu significado simbólico. Velaí como no primeiro destes bloques en que divide a súa obra presenciamos sete textos; no segundo catorce máis un -sete e sete mais un- para enlazar coa derradeira parte que só ten un cántico final; e no terceiro sete outra vez, que serían os días da semana, alén dese poema final ao que xa aludín. Velaí, pois, esa clásica conxunción que é a suma do 3 (de orixe celestial) co 4 (de carácter terrenal) para obter un número máxico, dono de referencias culturais e antropolóxicas e cunha dimensión interpretativa que non é acaído afondar aquí.

            E neste ronsel non é difícil advertir a resposta a esas preguntas silandeiras que alguén como Xulio Pardo se fará nalgún momento cando debulla as razóns das “obsesións”, ou paraísos particulares, que conducen a entender o mundo, o noso mundo. Velaí, por exemplo, o  diálogo coa heráldica entendida como un código imaxinístico de filiación erótica e xeométrica inserida nun percorrido, individual e colectivo, da nosa propia traxectoria cultural e social. E hai memoria, moita memoria neste libro e para pór só un exemplo nesta clave cómpre interpretar a sección “Electroencefalografía” que responde a un acontecemento convulsivo na contorna familiar ofrecendo así unha lectura onde os amantes, alleos á forza do convencional, deben reedificar unha cartografía nova tras a destrución da propia, con referencias á  mitoloxía galega popular, ás terras da Ribeira Sacra e a ese frío que provoca o acontecemento, expreso tamén no libro máis recente do autor como arriba comentei:  frío, como o destes tempos que vivimos porque, ao fío do desexo de ser sometido reside a interpretación o lume do desexo, un desexo que nunca se debe domesticar. Igualmente, a sección que conclúe este apartado abraza un formato de diálogo onírico, disposto nunha estrutura na que atrapa a natural inconsciencia do sono para transformalo en soño, dalgún xeito nunha sorte de espazo para a expiación do desexo que se detén no número 9 no que se dá unha evidente lectura vinculada coa numeroloxía pois lémbrense a duración dos meses da xestación,  o período que os cadáveres debían agardar para seren enterrados ou esa simboloxía do universo do orfismo desenvolta “por medio de tres grupos de tres aspectos (noite, ceo e tempo; éter, luz e astros; sol, lúa e natureza)”.

            Un dos elementos máis salientables neste libro, ao meu ver, reside no concepto da corporeidade, un espello do noso interior e da urda propia de cadaquén, e, concretamente, e da lingua -extirpada e dese xeito inutilizada- xa erma, tanto para a propia fala como para o amor e o pracer. É aquí, precisamente, onde agroma un xogo duplo entre un imaxinario construído por referentes de poesía erótica, acollido nunha imaxinaría coidada e sorprendente, e o que se correspondería co concepto do amor á lingua. No primeiro, salienta o vincallo coas imaxes de filiación hebrea e oriental sobre todo e nunha xenerosa e confesada recuperación da “entidade do oral como bandeira e como eixe de inspiración sexual”.

            No libro de Xulio Pardo apréndese moito, non teño dúbida. Ao bater con Paradexa, a incógnita foi en aumento: un topónimo elevado á categoría de paraíso?, un ente inexistente e só vivo na fabulación do autor?, un túnel do Ézaro?, un perfil misterioso do Minecraft…? Non, tras falar co autor, entendín que era algo semellante ao que Cirlot describe como, propiamente, o edén. Supón pechar o círculo que se iniciou no primeiro poema; supón sentir o veludo como un tecido baixo o que o sangue nutricio se move e que apunta ao labor preciso de reconstrución de nós mesmos -en todos os sentidos, tamén o desa “terra sen memoria”- que só co amor poderemos acadar. Velaí, nesta chiscadela estruturada de novo baixo a sombra do número 7 como son os días da semana que estruturan este bloque, como latexa o espello do primeiro asentamento da Thule Nórdica, que se ergue, en palabras de Xulio Pardo, “no paraíso setentrional máis intenso: o máis próximo ao polo Norte”, pero que podemos sentir preto, case tan preto como que alenta na Terra de Miranda que felizmente transitamos neste libro. “Thule”: un nome que bebe na fonte dos tempos e que en sánscrito “tamén é outeiro, dumia, lugar elevado do que, en virtude da imaxe duns peitos que nos aleitan, procedemos as persoas”.

            Non debería rematar estas palabras limiares sen me referir á vizosidade lingüística encomiable que encerra este libro e á incorporación dunha panoplia riquísima de recursos técnicos e compositivos, tamén de diálogos interxenéricos de indiscutible interese e que axudan a entender este artefacto literario como susceptible de múltiples e poliédircas lecturas.  Con todo, por distintas razóns, que aluden sempre á inevitable subxectividade, entendo os poemas “Anoitéceme” e  “Vira o percurso do seu voo”, poemas de amor e de resistencia, como uns dos máis conmovedores deste libro. Lede o libro enteiro porque así se comprende cabalmente esta afortunada, e allea a tendencias actuais, estrea poética mais os referidos quedarán, probablemente, gravados na vosa memoria. Boa andanza a este A cor áspera do veludo, ben a merece.

                                                                                                Vigo, 1 de abril de 2021

Comparte este artigo:

  • Tweet
  • Correo-e
  • Imprimir

Gústame esto:

Gústame Cargando...

Relacionado

A cor áspera do veludo,Toxosoutos,Viki Rivadulla,Xulio Pardo de Neyra

Navegación de artigos

Anterior Unha educación, de Tara Westover
Seguinte Unha nova edición de Longa noite de pedra, de Celso Emilio Ferreiro

Twitter

Os meus tuits

Artigos recentes

  • Loitando pola Galicia que non foi, de Francisco Fernández del Riego
  • O memorialismo na obra de Fernández del Riego
  • Fernández del Riego e 1931: o ano da transformación
  • Breve escolma de e sobre Fernández del Riego

Facebook

Facebook
Setembro 2021
L M M X V S D
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
27282930  
« Xul   Out »
Create a website or blog at WordPress.com
  • Seguir Seguindo
    • Caderno da crítica
    • Únete aos outros 122 segidores
    • Already have a WordPress.com account? Log in now.
    • Caderno da crítica
    • Personalizar
    • Seguir Seguindo
    • Rexistro
    • Iniciar sesión
    • Copy shortlink
    • Report this content
    • View post in Reader
    • Administrar as subscricións
    • Collapse this bar
 

Cargando comentarios...
 

    Privacidade e cookies: Este sitio utiliza cookies. Ao continuar usando este sitio estás a aceptar a súa utilización.
    Para saber máis, incluído como controlar as cookies, consulta aquí: Política de cookies
    A %d blogueros les gusta esto: