Tatiana Țîbuleac
O verán no que miña nai tivo os ollos verdes (tradución de Andreea Birsanu)
Rinoceronte, Cangas, 218 páxinas, 20,50 €, 2022
En coidada tradución desde o romanés, da man de Andreea Birsanu, chega o primeiro libro vertido á nosa lingua de Tatiana Țîbuleac (Chișinău, 1978), xornalista que desenvolveu diversos traballos como presentadora de televisión e no campo audiovisual. Esta é a súa primeira novela, publicada orixinalmente en 2017, á que seguiría, polo de agora, Grădina de sticlă (Xardín de cristal, 2018) que gañou o Premio de Literatura da Unión Europea.
O verán no que miña nai tivo os ollos verdes é unha proposta narrativa cativadora que obriga a avanzar por ela sen respiro. Descarnada e ao tempo absolutamente aditiva que, malia prever sen moitas dificultades a súa conclusión, mantén un ritmo narrativo intenso focalizado na relación entre un fillo adolescente, Aleksy, que pasados uns anos e por un bloque artístico fai memoria nun caderno, coma se este fose un placebo e por recomendación do seu psiquiatra, das vivencias que compartiu coa súa nai, gravemente enferma, nun longo verán que pasaron xuntos nunha pequena vila de Francia.
O argumento da novela, ao meu ver, vai máis alá da vontade de afondar nas relacións materno-filiais. Nela, os personaxes evolucionan e dinamítanse as estremas dos modelos familiares tradicionais ao abeiro da teimosa presenza da precariedade, da enfermidade, do abandono e das ausencias. A novela, ademais, persegue desvelar a identidade de cadaquén e afonda na busca dos afectos, talvez da reconciliación ou do perdón no medio dun mar de resentimentos. E no fondo, aínda que non se procure, algo diso xorde de maneira natural, se cadra sen sospeitalo, nun proceso de autodestrución sen concesións e inzado de sufrimento. As xornadas que discorren devagar nese verán serven para evidenciar a existencia dun diálogo posible, tamén do amor, entre un corpo enfermo e un cerebro danado cando ambos os dous se dirixen, en vías paralelas, cara a futuro cheo de incertezas onde o único horizonte parece ser o de resistir día a día.
O baleiro que as ausencias nos deixan, a fraxilidade do ser humano e as súas propias contradicións, tamén os escintileos de esperanza que transmiten as pequenas cousas da vida cotiá, alimentan as páxinas dun libro que testemuña a chegada dun voz que cumprirá seguir puntualmente.
Esta recensión publicouse nas páxinas do suplemento Fugas, de La Voz de Galicia, na sección “Ex umbra in solem” o 11 de novembro de 2022.
Caderno da crítica 